SZKOŁA Z HISTORIĄ
„Stara Szkoła” jest miejscem, które zna każdy mieszkaniec Sokółki, ale nie tylko. Lodziarnia znana jest ze swoich specjałów oraz atmosfery nie tylko w najdalszych zakątkach Polski, ale także świata. Budynek, w którym mieści się kawiarnia, ma wspaniałą historię. Jedną z nich jest niesamowita i mało znana historia rodziny Skwarko.
RODZINA SĘDZIEGO I NOWA ZELANDIA
Historia związana z budynkiem, w którym mieści się „Stara Szkoła” sięga czasów sprzed II Wojny Światowej. Zbudowano go w latach dwudziestych XX wieku, a jego właścicielami byli państwo Skwarko: Krystyna – nauczycielka języka polskiego i Stanisław – sędzi. Małżeństwo miało dwoje dzieci – także Krystynę i Stanisława. W latach 1930-1939 na parterze budynku mieścił się sąd, w którym pracował sam pan Skwarko, na piętrze zaś mieszkanie, które sędzia zajmował wraz z rodziną. Dramatyczne koleje losu spowodowały, że podzielili oni los Polaków z kresów wschodnich, wywiezionych w głąb Rosji – na Syberię. Na tablicy, wywieszonej w „Starej Szkole” czytamy: Po wkroczeniu wojsk sowieckich w roku 1939 sędziego aresztowano, przetrzymywano w białostockim więzieniu, by ostatecznie w maju 1941 roku wywieźć na roboty do kopalni w Workucie na północy Rosji. Krystynę Skwarko wraz z dwójką dzieci zmuszono do opuszczenia domu, a następnie w czerwcu 1941 roku wywieziono na Syberię do kołchozu Tukaj w rejonie Krasnojarska. Echa późniejszych losów rodziny Skwarko można odnaleźć w publikacjach i na stronach związanych z historią Polaków wysiedlonych na Sybierię. Przez internetowe śledztwo dowiedzieliśmy się, że dalsze dzieje rodziny Skwarko związane są z Nową Zelandią, a konkretnie z miasteczkiem Pahiatua, położonym 160 km na północ od stolicy Nowej Zelandii, Wellington. Za miasteczkiem znajdował się Obóz Polskich Dzieci (Polish Children’s Camp), które mieszkały tam w latach 1944-1949, a do którego trafiła pani Krystyna wraz z córką i synem (wcześniej pani Skwarko była jedną z pierwszych osób, która podjęła się kierowania sierocińcem polskich dzieci na południu ZSRR, a potem była dyrektorką polskich szkół w Iranie, w mieście Isfahan). Stanisław Skwarko, trafił do łagru w Workucie. Rodzina, którą rozłączył okrutny los, odnalazła się dopiero w 1942 r. w Iranie – pan Skwarko był żołnierzem armii gen. Władysława Andersa. Jego najbliżsi zaś towarzyszyli polskiemu wojsku. Pani Krystyna Skwarko oraz jej córka, Krystyna Tomaszyk (Skwarko) – opisały historię swojej rodziny oraz dzieje obozu w Pahiatua w takich publikacjach jak m.in: „Osiedlenie Młodzieży Polskiej w Nowej Zelandii w r. 1944.”, „The Invited” czy „Droga i pamięć. Z Syberii na antypody”.
W roku 2018 postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy Krystyna Tomaszyk została odznaczona za wybitne zasługi w działalności na rzecz środowisk polonijnych w Nowej Zelandii, za popularyzowanie polskiej kultury i historii, za działalność na rzecz krzewienia polskości i kształtowania postaw patriotycznych Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.
Więcej informacji o rodzinie Skwarków i ich losach można odnaleźć w książce pt. „Wyklęta armia” Kacpra Śledzińskiego oraz na stronach internetowych poświęconych historii Polaków z kresów wschodnich m.in.: https://kresy-siberia.org/
tekst: uczniowie kl. IIa i IIc LO w Sokółce (z przedmiotem edukacja medialna), fot. P.A. Zalewska
Sokólskie liceum oraz redakcja INFO Sokółka włączyły się w ogólnopolski projekt edukacyjny pt. „MedJA. Szkoła krytycznego myślenia”, będącego częścią programu edukacyjnego Mind Over Media.
Projekt jest inicjatywą Fundacji Evens we współpracy z Centrum Edukacji Obywatelskiej. Jego ideą jest nawiązanie partnerstwa między szkołami i lokalnymi mediami w celu współtworzenia etycznych mediów i wzmacniania kompetencji krytycznego myślenia.
W październiku 2019 r. koordynatorzy projektu - nauczyciele Ewa Firs i Małgorzata Kułakowska oraz redaktorzy INFO Sokółka mieli okazję uczestniczenia w warsztatach wprowadzających do programu, które odbywały się w Warszawie, a dotyczyły m.in. roli lokalnych mediów i ich odpowiedzialności za budowanie społeczności. Z kolei nauczyciele wzięli udział w kursie e-learningowym z krytycznej analizy przekazów medialnych. Rola uczniów w projekcie polegała na współpracy z mediami oraz samodzielnej pracy redaktorskiej. W efekcie powstały artykuły w kategoriach: MEGA LOKALSI, NIEznane miejsca/ NIEsłychane historie, TU MÓWIĄ MŁODZI oraz wywiad z redaktorem. Przed uczestnikami projektu - w ramach podsumowania - warsztaty dziennikarskie i prezentacja projektów w Warszawie.
Tagi:LO w SokółceMedJA. Szkoła krytycznego myśleniaTU MÓWIĄ MŁODZI:Rodzinie Skwarków
