Wspomnienia FRANCISZKA CZOŁPIŃSKIEGO Dyrektora sokólskiego Zespołu Szkół Rolniczych w latach 1988-2001
Czterdziestodwuletni okres pracy zawodowej pozwolił mi na aktywne uczestniczenie w zachodzących przemianach życia gospodarczego i oświatowego na wsi sokólskiej. Upoważnia mnie również do wspomnień poczynając od lat 50. ubiegłego stulecia i zobrazowanie uwarunkowań, które miały wpływ na upowszechnianie oświaty i postępu rolniczego w Powiecie Sokólskim. Pozwala mi odtworzyć również w jakich okolicznościach powstawała Szkoła Rolnicza w Sokółce i mój powrót do pracy w Zespole tych Szkół.
Po wojnie zniszczone miasta, wsie i przemysł wymagały odbudowy. Rolnictwo również przeżywało ogromny kryzys. Na wsi było biednie. Rolnictwo zacofane, plony zbóż niskie. Rolników posiadających 8 ha użytków rolnych i powyżej zaliczano do grupy społecznej na wsi – zw. „kułakami”. Oprócz nazwy obciążano ich progresywnym podatkiem gruntowym, a młodzież w wieku szkolnym z takich gospodarstw doznawała utrudnień w dostępie do szkół ponadpodstawowych i w przydziale internatu lub stypendiów. Sam doświadczyłem takich upokorzeń. W latach 1951-71 rolnicy obciążani byli obowiązkowymi dostawami zboża, ziemniaków, żywca i mleka. Stosowane uciski zmierzały do kolektywizacji wsi polskiej. Akcję rozpoczęto w 1948 roku. Opornych rolników za zaległości podatkowe karano aresztem. Odbierano ziemię i włączano do powstających Spółdzielni Produkcyjnych zw. pospolicie kołchozami.
W 1951 roku w kraju było 2500 spółdzielni, w roku 1954 – 8.000, a w 1956 – 9.000. Do obsługi uruchamiano gromadzkie i państwowe ośrodki maszynowe.
Po śmierci Stalina w marcu 1953 roku i rozruchach czerwcowych 1956 r. w Poznaniu i październikowych w całym kraju następowała bardzo powoli zmiana na lepsze. Odstąpiono od uporczywej kolektywizacji – zniesiono obowiązkowe dostawy, najpierw mleka (1957 r.), a pozostałe w 1971 r. W latach 50. przystąpiono do elektryfikacji wsi i upowszechniania oświaty i postępu rolniczego. Powstawały średnie i zawodowe szkoły rolnicze. Organizowano je głównie w budynkach byłych właścicieli majątków ziemskich i kościelnych jak: w Krzyżewie, w Różanymstoku, Dojlidach, Ostrożanach. Niebawem z tych szkół do pracy w instytucjach obsługi rolnictwa trafili pierwsi absolwenci jako agronomowie, zootechnicy, melioranci i weterynarze. W terenie budowano dla służby rolnej i weterynaryjnej - agronomówki i lecznice dla zwierząt, a w miastach powiatowych dla meliorantów - wodomistrzówki. Zatrudniani w Powiatowych Związkach Kółek Rolniczych absolwenci mieli w codziennej pracy terenowej, organizować i upowszechniać różne formy oświaty rolniczej. Organizowali konkursy odchowu cieląt, piskląt, ogródków przydomowych, poletek doświadczalnych z użyciem nawozów mineralnych pod zboża, ziemniaki i na użytki zielone. Brali również udział w masowym szkoleniu rolników.
Niemałą rolę w upowszechnianiu wiedzy i postępu rolniczego na wsi odegrały środowiskowe Szkoły Przysposobienia Rolniczego (zw. espeerami). Ich rozkwit przypadł na lata 1959-65. Wtedy występowały one prawie na terenie każdej rady gromadzkiej. Na terenie GRN Kuźnica była - SPR w Kuźnicy, Klimówce i Popławcach. Jako pierwsza powstała jesienią 1957 r. przy szkole Podstawowej w Popławcach i działała do sierpnia 1968 r. Zorganizował ją pracujący w szkole podstawowej nauczyciel Pan Kazimierz Wołyniec. Nauczycielami zawodu dochodzącymi byli: inż. Jan Zębowicz i inż. Marian Biziuk (pracownicy Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Sokółce). W krótkim czasie powstało w powiecie 16 SPR-ów. Żywot niektórych był krótki. Głównym powodem był brak wykwalifikowanych nauczycieli i chęć młodzieży wiejskiej w podejmowaniu nauki w szkołach zawodowych i ogólnokształcących występujących w środowisku miejskim.
Dziesięć lat przetrwała SPR w Janowie. Szkoła powstała w roku szkolnym 1959/60. Dyrektorem szkoły został pan Bronisław Malinowski a nauczycielem zawodu był pan inż. Mieczysław Jacewicz. Zasadniczą Szkołę Rolniczą utworzono 1 września 1969 roku.
1 września 1978 r. utworzono Zbiorczy Zakład Szkolny o nazwie Zespół Szkół Rolniczych Ministerstwa Rolnictwa w Janowie. Wprowadzając w międzyczasie do Zbiorowego Zakładu Szkół nowe typy szkół. 1 września 2009 roku Zespół Szkół Rolniczych w Janowie zmienił nazwę na Zespół Szkół - Centrum Kształcenia Rolniczego w Janowie. 28 września br. szkoła obchodziła jubileusz 40- lecia.
Pan inż. Mieczysław Jacewicz za swoją długoletnią aktywną pracę zawodową na odcinku upowszechniania wiedzy i postępu rolniczego w swoim środowisku został wyróżniony niżej wymienionymi odznaczeniami państwowymi i resortowymi: Złota Odznaka Zasłużony Białostocczyźnie - 1975 r., Złoty Krzyż Zasługi – 1981 r., Krzyż Kawalerski Odrodzenia Polski 1990 r., Zasłużony Pracownik Rolnictwa 2010 r., Medal św. Izydora Oracza 2018r.
W organizacji powoływania nowych typów szkół i realizowanych zadań inwestycyjnych niezaprzeczalny udział miał były dyrektor pan Czesław Kiejko. To dyr. Kiejko rozpoczął przebudowę magazynów gminnej spółdzielni, z których powstał okazały budynek szkolny. W następnym etapie realizacji zadań inwestycyjnych powstały nowe budynki i pomieszczenia niezbędne szkole. Wybudowano stałą halę o powierzchni 0,3 ha do prowadzenia szkolenia praktycznego młodzieży z użyciem ciągnika rolniczego i maszyn towarzyszących w uprawie pola. W razie potrzeby w hali organizowanych jest ring i widownia dla przeprowadzenia pokazu - wystawy zwierząt gospodarskich. Zadbał o wyposażenie warsztatu mechanicznego i stolarskiego w nowoczesne maszyny i urządzenia. Pobudował również budynek z przeznaczeniem na internat. W sąsiedztwie obiektów szkolnych - znajduje się owocujący sad. Od 1 września od 2017 r. Dyrektorem Zespołu Szkół - Centrum Kształcenia Rolniczego w Janowie jest pani Sylwia Anna Sadłowska.
W 1968 r. nie było już możliwości naboru młodzieży do klasy pierwszej SPR w Popławcach. Przestała istnieć SPR w Klimówce, Kuźnicy i w innych miejscowościach. Pracujący w SPR Popławce nauczyciel i metodyk pan Kazimierz Wołyniec podjął starania w kierunku organizacji Zasadniczej Szkoły Rolniczej w Sokółce z siedzibą w nowo oddanym do użytku budynku Szkoły Podstawowej nr 3 na os. Zielonym w Sokółce (29 września br. obchodziła swój jubileusz 50-lecia). Jego zapał, doświadczenie i zaangażowanie w organizację nowej szkoły spotkał się z pełnym uznaniem ówczesnych władz oświatowych. Koleżeńskiej pomocy udzieliła ówczesna kierownik Szkoły Podstawowej nr 3 dziś śp. pani Stanisława Zalewska udostępniając pomieszczenia budynku szkoły. Do klasy I na rok szkolny 1968/69 zgłosiło się z okolicznych szkół podstawowych 42 absolwentów, a wśród nich Mirosław Białobłocki – późniejszy zdobywca tytułu Mistrza Polski w biegach na 400 m i uczestnik w 1984 r. zawodów lekkoatletycznych w Rzymie. Otwarcia Szkoły dokonano 1 października 1968 r. W skład rady pedagogicznej weszli następujący nauczyciele i wychowawcy: kol. kol. Kazimierz Wołyniec - Dyrektor Szkoły, Jan Jasielczuk, Władysława Jasielczuk, Jan Karpienia, Stanisława Zalewska, Nina Ciuruś. Sekretarzem Szkoły została pani Jadwiga Ciruk. W roku szkolnym 1970/71 zatrudniono na stałe: panią Alinę Sawicką, Zofię Pacewicz, Jana Zalewskiego i Jerzego Żynela oraz nauczycieli dochodzących panią Halinę Todryk, Teresę Rygasiewicz i Krystynę Czołpińską. Zespół wokalno-muzyczny, chór lub kółko recytatorskie prowadzone były z przerwami prawie od początku powstania szkoły. Opiekunami byli: Krystyna Czołpińska, Władysław Andrukiewicz, Zenon Bakun, a najdłużej Elżbieta Tomaszycka. W sierpniu 1971 r. szkoła otrzymała posesję po byłym Zarządzie Dróg Lokalnych przy ul. Lnianej na os. Zielonym. Prezes Powiatowego Związku Kółek Rolniczych pan Henryk Miroń przekazał szkole ciągnik Ursus typu C-325. Do uprawy warzyw z Gospodarki Komunalnej w Sokółce pozyskano ponad 1 ha dobrej ziemi uprawnej. We wrześniu 1971 r. rozpoczęto organizowanie „bazy” jako miejsca własnego gospodarstwa szkolnego przy ul. Lnianej w Sokółce. Na uzyskanej posesji powstała szklarnia, wiata na słomę i siano oraz chlewnia. Ze słomy wytwarzano maty do inspektów i na sprzedaż. Praktykę zawodową uczniowie odbywali również w gospodarstwie ogrodniczym w Ignatkach. Z uprawy warzyw do kasy szkolnej wpłynęły pierwsze złotówki, za które zakupiono konia. Wóz z uprzężą otrzymano z PZGS-u w Sokółce. Rozpoczęto odchów warchlaków. Do obsługi inwentarza zatrudniono: panią Leokadię Czarnecką, Edwarda Kułaka i Antoniego Czarneckiego. W chlewni każdego roku odchowywano 90-100 tuczników o wadze 105-115 kg. Własnym transportem ze stołówek sokólskich internatów i szpitala miejskiego odbierano codziennie użyteczne odpady. Wykorzystywano je do odchowu warchlaków i tuczu świń. Tym sposobem szkoła wyręczała te instytucje z obowiązku prowadzenia tuczu przyzakładowego (był taki obowiązek). Zakupiono też zacielone jałówki rasy NCB. Dla uatrakcyjnienia nauki w szkole wprowadzono obowiązkową naukę jazdy ciągnikiem rolniczym z możliwością uzyskania prawa jazdy kat. T. Dziewczęta mogły uczestniczyć w zajęciach z gospodarstwa domowego i kursie kroju i szycia. Podstawowe prace polowe i transportowe wykonywał nauczyciel zawodu i nieoficjalnie kierownik praktycznej nauki zawodu śp. Stanisław Leosz. Na magazyniera gospodarstwa zatrudniono pana Kazimierza Siemieńczuka. Szkoła się rozwijała. W budynku Szkoły Podstawowej nr 3 było coraz ciaśniej. W szkole rolniczej były już 2 klasy pierwsze, 2 - drugie i ponad 130 uczniów. W roku szkolnym 1971/72 zostali zatrudnieni na stałe: kol. Zbigniew Sańko i Edmund Antonik - nauczyciel z SPR w Jacowlanach.
Przewodniczący PPRN w Sokółce pan mgr Aleksander Czuż, doceniając potrzebę poprawienia warunków lokalowych w szkole, spowodował opracowanie dokumentacji na remont kapitalny budynku po byłej Przychodni Rejonowej w Sokółce dla potrzeb Zasadniczej Szkoły Rolniczej.
Do remontu budynki przystąpiono w maju 1972 roku. Wykonawcą było Przedsiębiorstwo Budownictwa Komunalnego Nr 2 w Białymstoku – odcinek robót w Sokółce. (K. Bałdowski, H. Rosiak). Remont trwał 2 lata. Rok szkolny 1974/75 rozpoczęto we własnym budynku. Dyrektorem szkoły był wtedy pan Jerzy Żynel, który niebawem rozpoczął budowę budynku gospodarczego z uwzględnieniem pomieszczeń na kuchnię z zapleczem i 30 miejsc noclegowych (mini internat).
Wraz ze zmianą podziału administracyjnego kraju (likwidacja powiatów) następuje zmiana dyrektora szkoły. Z dn. 1 września 1975 r. dyrektorem szkoły zostaje pan Ryszard Borys. (wice przewodniczący PPRN w Sokółce) i pełni tę funkcje do sierpnia 1979 r. Do pracy angażuje nauczycieli: kol. kol. Helenę Dzienisowicz, Dorotę Klej, Krystynę Makowiecką, Helenę Wysocką, Jadwigę Borys. Na wniosek dyrektora szkoły i rady pedagogicznej Wydział Rolnictwa i Leśnictwa Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku zezwala z dn. 1 września 1976 r. na uruchomienie wieczorowego technikum rolniczego, w którym prowadziłem 4 h w tygodniu zajęć z przedmiotu produkcja zwierzęca. Zaś powołanie Zespołu Szkół Rolniczych nastąpiło decyzją Kuratora Oświaty i Wychowania w Białymstoku w dn. 31 marca 1978 r.
W latach 1979-1983 Dyrektorem Zespołu Szkół Rolniczych był pan Czesław Kozłowski, a jego zastępcą pan Stanisław Kunowski. W tym czasie następuje ożywienie działalności gospodarstwa pomocniczego z udziałem jego kierownika Zbigniewa Sańko. Przybywa pól uprawnych głównie z zasobów Państwowego Funduszu Ziemi. Szkoła co roku dokonuje naboru do klasy I szkoły zasadniczej i wieczorowego technikum rolniczego i sprawuje nadzór nad filią technikum wieczorowego w Kuźnicy i Krynkach.
Od roku szkolnego 1983-84 ponownie dyrektorem szkoły zostaje pan Kazimierz Wołyniec, a jego zastępcą pani Anna Klej. Funkcje kierownika gospodarstwa pomocniczego powierzona jest panu Markowi Andrzejewskiemu. Dyrektor Wołyniec stara się rozwijać gospodarstwo pomocnicze szkoły. Areał uprawowy powiększa z zasobów PFZ i z zakupu prywatnego do ogólnej powierzchni 40 ha użytków rolnych. Z przydziału wojewódzkiego szkoła otrzymuje kombajn do zboża, 2 przyczepy, 2 ciągniki rolnicze i kilka maszyn towarzyszących. Angażuje do pracy nauczycieli w osobach: pani Anna Dorota Cilulko, Teresa Tomaszczyk, Dorota Klej, Janina Szczesiul, Barbara Raczkowska, Elżbieta Tomaszycka I Jadwiga Szczepańska.
23 czerwca 1987 r. Wydział Rolnictwa Gospodarki Żywnościowej i Leśnictwa w Białymstoku nadaje zespołowi imię mjra. Henryka Dobrzańskiego - Hubala, a od fundatorów otrzymuje sztandar.
W wrześniu 1988 r. Dyrektor Kazimierz Wołyniec odchodzi na emeryturę. Za wieloletnią, owocną pracę został wyróżniony i odznaczony niżej wymienionymi odznaczeniami państwowymi i resortowymi: Złota Odznaka BHP - 1970, Złotka Odznaka LZS - 1972, Złota Odznaka ZNP - 1972, Zasłużony Pracownik Rolnictwa - 1974, Złoty Krzyż Zasługi - 1975, Popularyzator Wiedzy Towarzystwa Wiedzy Powszechnej - 1981, Krzyż Kawalerki Odrodzenia Polski - 1983, Odznaka Zasłużony Działacz Ruchu Spółdzielczego - 1984, Medal Komisji Edukacji Narodowej - 1985, Zasłużony Nauczyciel PRL - 1986, Złota Odznaka Banku Gospodarki Żywnościowej - 1987, Złota Odznaka Zasłużony Białostocczyźnie – 1987.
***
Po otrzymaniu skierowania do pracy, 20 lutego 1959 r., udałem się jako emigrant z gminy Zabłudów (Rzepniki) do Powiatowego Związku Kółek Rolniczych w Sokółce. Nie przypuszczałem, że ten wyjazd sprawi to, że w lutym 2019 r. minie 60 lat mego pobytu na sokólszczyźnie. Z sakramentalnego związku małżeńskiego z żoną Krystyną mamy dwoje dorosłych dzieci, a z nich czworo wnucząt – wnuczka zamężna, dwoje studentów i uczeń 7. klasy szkoły podstawowej. Rozmowę kwalifikacyjną przeprowadził ze mną Prezes Związku pan Franciszek Godlewski - pasjonat piłki nożnej (często finansował wyjazdy na spotkania z własnych funduszy). Prace agronoma rejonowego otrzymałem na terenie GRN w Szudziałowie, Góranach, Talkowszczyźnie i Sokołdzie. W pierwszych tygodniach mojej pracy dokładnie pamiętam zadania jakie zlecono mi do wykonania. Dotyczyły one: upowszechniania w uprawie zbóż, łąk i okopowych nawozów mineralnych i chemicznego zwalczania chwastów. Należało rozprowadzić wśród rolników tamtejszego rejonu 100 bezpłatnych kuponów - zleceń po 150 kg soli potasowej każdy (50 kuponów na poletko z uprawą ziemniaków i 50 kuponów na wyznaczona powierzchnię na łące). Drugim zadaniem było zorganizowanie pokazu chemicznego zwalczania chwastów. Na przeprowadzenie pokazu na własnym polu wyraził zgodę rolnik zamieszkały w Szudziałowie pan Bolesław Ościłowicz. W tamtych latach pola zbóż jarych przypominały wiosną kwitnące łany rzepaku. W uprawach zbóż jarych dominowały chwasty jare i ozime, które znacznie obniżały plony. Do nich należały m.in. uporczywa intensywnie występująca ognicha (gorczyca polna i rzodkiew świrzepa). Jako agronom rejonowy przepracowałem w terenie 6 miesięcy i 10 dni. Z Szudziałowa udałem się do Białegostoku na 2-letnie studia nauczycielskie o kierunku rolno-pedagogicznym przygotowującym do pracy w szkołach przysposobienia rolniczego. Po ukończeniu studium nauczycielskiego w 1961 r. do pracy w Powiecie Sokólskim zwerbowała mnie kadrowa Wydziału Oświaty i Kultury w Sokółce pani Apolonia Karpienia. Cztery lata pracy nauczycielskiej zaliczyłem kolejno w SPR Bombla, Janowszczyzna i Rozedranka Stara. W latach 1962-67 studiowałem zaocznie na Wydziale Rolniczym Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie. Ukończyłem ją z wynikiem dobrym, uzyskując tytuł inżyniera rolnictwa. Po złożeniu przypisanych egzaminów na Wydziale Zootechnicznym i obronie pracy magisterskiej z wynikiem bardzo dobrym uzyskałem w 1972 roku tytuł mgr inż. zootechniki. W czerwcu 1965 roku przyjąłem od pana inż. Jana Zembowicza kierownika Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa PPRN w Sokółce propozycje pracy na stanowisku kierownika Referatu Produkcji Zwierzęcej tegoż wydziału. Głównym kierunkiem pracy na tym stanowisku było: doskonalenie pogłowia zwierząt gospodarskich poprzez organizację punktów kopulacyjnych w pogłowiu bydła, trzody chlewnej, owiec i koni, później punkty inseminacyjne; rozprowadzanie wśród rolników uznanych rasowo rozpłodników (buhaje, knury, tryki i ogiery) oraz materiału hodowlanego żeńskiego (jałówki rasy NCB, owce maciorki długowełniste, loszki hodowlane - wielka biała i biała ostroucha, również króliki) Przez kilka lat prowadziłem powiatowe koło hodowców koni. Na mocy uchwały 314/71 Rady Ministrów z dn. 30 grudnia 1971 roku utworzono w lutym 1972 r. służbę nadzoru pedagogicznego. Zostałem powołany w Wydziale Rolnictwa i Leśnictwa na stanowisko Inspektora Oświaty Rolniczej. Nadzór nad espeerami w Powiecie Sokólskim sprawowałem do końca czerwca 1975 r. (do rozwiązania powiatów). Następne 4 lata pracy zawodowej (do 1979 r.) w Powiecie Sokólskim to nadzór nad poza szkolną oświatą rolniczą RRZD Szepietowo i organizacja rozrodu zwierząt gospodarskich - Stacja Hodowli i Unasienniania Zwierząt Gospodarskich w Porosłach (praca terenowa).
Za porozumieniem stron 1 lipca 1979 r. wojewoda białostocki powołał mnie na naczelnika gminy w Sidrze. Pracowałem tam do końca sierpnia 1988 r. W tym czasie z pomocą byłego Inspektora Budownictwa inż. Jana Hrynkiewicza wykonano kilka ważnych i niezbędnych dla gminy zadań inwestycyjnych: wybudowano 18-rodzinny dom mieszkalny, rozbudowano budynek urzędu gminy i wybudowano z zapleczem mieszkalnym aptekę i pocztę. W kosztach budowy tego obiektu partycypowali: Urząd Gminy w Sidrze, Przedsiębiorstwo „Cefarm” i Urząd Telekomunikacyjny w Białymstoku. Wybudowano w stanie surowym zamkniętym budynek dla potrzeb Gminnego Ośrodka Kultury. Udzielono pomocy fachowej i finansowej w budowie zbiorczej szkoły gminnej w Sidrze dyrektorowi szkoły śp. Irenie Skibickiej z domu Letko. Wybudowano i oddano do użytku budynek wielofunkcyjny we wsi Majewo Chwaszczewo. Wybudowano również podobny budynek na placu wiejskim we wsi Śniczany. Wybudowano w Sidrze dwa zbiorniki małej retencji. Dokonano uregulowania stosunków wodnych i zagospodarowano teren na powierzchni 37 ha w Sidrze (melioracja). Wybudowano na terenie gminy ponad 30 km dróg utwardzonych (asfaltowych i żwirowych)
Za ponad dziewięcioletni liczący się wkład pracy w rozwój infrastruktury w gminie Sidra zostałem odznaczony w maju 1988 r. przez Wojewodę Białostockiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W minionych latach otrzymałem niżej wymienione odznaczenia państwowe i resortowe: Zasłużony Pracownik Rolnictwa - 1974, Brązowy Krzyż Zasługi - 1976, Srebrna Odznaka Zasłużony Białostoczyźnie - 1980, Srebrny Krzyż Zasługi - 1981, Srebrny Medal Za Zasługi Dla Pożarnictwa - 1986, Złota Odznaka Zasłużony Białostoczyźnie - 1988, Medal Komisji Edukacji Narodowej - 2001.
Za porozumieniem stron i zgodą Wojewody Białostockiego w dn. 1 września 1988 r. przyjąłem obowiązki Dyrektora Zespołu Szkół Rolniczych im. mjr. Henryka Dobrzańskiego - Hubala przy ul. Białostockiej 81 w Sokółce. Wicedyrektorem Szkoły była pani Anna Klej, a księgową Heleną Szumińska, kierownikiem gospodarstwa pomocniczego był pan Michał Boboryko. We wrześniu 1989 r. pani Klej za porozumieniem stron przechodzi jako nauczyciel matematyki do Zespołu Szkół Rolniczych w Białymstoku w Dojlidach - w to miejsce zatrudniono panią Małgorzatę Chomko. W latach 1993-2000 jęz. niemieckiego nauczała Alicja Czołpińska - Lewandowska. Rok 1988 i następne lata to okres szybko zachodzących zmian społeczno-politycznych w naszym kraju. Nie było już szans w zabieganiu u władz wojewódzkich o budowę nowych obiektów szkolnych. Przyjmując we wrześniu 1988 roku protokularnie dokumentację i majątek szkoły nie okazano mi jakiegokolwiek dowodu starań o ujęcie do planu budowy nowych obiektów szkolnych. Jak to dzisiaj niektórzy twierdzą, że była lokalizacja i plany. Zgadza się, w planach zagospodarowania przestrzennego miasta Sokółka - uwzględniono lokalizację dla obiektów szkolnych przy ul. Białostockiej. Plany - a jakie? To tylko pobożne życzenia. Wokół tego problemu było dużo hałasu, obietnic i oczekiwań bez pokrycia. Były nie tylko chęci, zależało mi jako emigrantowi przysłużyć się miastu i zdobyć miano budowniczego szkoły. Zabrakło w owym czasie tych odważnych i zdecydowanych w podjęciu decyzji w przedmiotowej sprawie. Skończyło się tylko na remontach. Zdawałem sobie sprawę, że warunki lokalowe w szkole były fatalne - w budynkach było zimno. Nauczyciele i młodzież oczekiwali zmiany na lepsze. Niezwłocznie wystąpiłem do Dyrektora Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku o rozważenie możliwości podjęcia budowy nowych obiektów, a w międzyczasie o wyrażenie zgody i przydział niezbędnych środków finansowych na poprawę warunków lokalowych szkoły. Do wniosku dołączyłem od siebie wizję obiektów szkolnych, pomieszczeń dydaktycznych, pracowni, sali gimnastycznej w nowej lokalizacji. Otrzymałem wtedy zgodę i zapewnienie środków finansowych na generalny remont obu budynków szkolnych. W budynku szkolnym i po byłym internacie znajdowało się 24 starych, dymiących pieców, wymagających przebudowania lub usunięcia. Posadzki i ściany wymagały odnowienia. Państwowy Inspektor Sanitarny ustalał coraz trudniejsze do wykonania zalecenia. Na rozbudowę budynków szkolnych nie otrzymałem zgody od Rady Miejskiej w Sokółce. W odpowiedzi wyjaśniono mi, że posesja szkolna po przekątnej będzie wykorzystana do poprowadzenia obwodnicy odciążającej ruch kołowy ze strony Białegostoku w kierunku Kuźnicy i Krynek, i odwrotnie. Wiosną 1989 roku wybudowano pomieszczenie na kotłownię i zebrano niezbędne materiały do montażu centralnego ogrzewania. Zamówiono w Księżynie 2 piece. Zgromadzono niezbędną ilość grzejników, rur, złączek i pozyskano wykonawcę. Cegłę na komin pożyczono u ks. proboszcza J. Kuczyńskiego. Osiemnaście pieców usunięto w czasie ferii zimowych 1989/90, po czym przystąpiono do montażu centralnego ogrzewania. Po feriach wielką radość okazali wszyscy nauczyciele, pracownicy i młodzież - w pomieszczeniach szkolnych odczuło się przyjemne ciepło. Wojewódzki Zarząd Inwestycji Rolniczych w Białymstoku był w tym czasie dla szkół rolniczych inwestorem zastępczym, który zorganizował przetarg na remont obu budynków. Wykonawcą remontu zostało Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe „Geno” w Sokółce. Remontu budynku dokonano w latach 1996-97 wykonując: przekrycia dachu, wymiany okien, podłóg na posadzki betonowe w salach lekcyjnych i na korytarzach, oraz wymiany instalacji elektrycznej. Urządzono szatnię i sanitariaty. Znalazło się miejsce na bibliotekę z czytelnią oraz mini stanowisko pracowni chemicznej według zaleceń Państwowej Inspekcji Pracy i oczekiwań pani Heleny Dzienisowicz (nauczyciel chemii i fizyki). Urządzono pracownię informatyczno-internetową z 15 stanowiskami. Zorganizowano i wyposażono warsztat mechaniczny w podstawowe narzędzia do naprawy pobieżnej maszyn rolniczych i zajęć warsztatowych młodzieży. Remont kapitalny obu budynków szkolnych był kosztowny. Po remoncie służyły one zaledwie 10 lat. Mogłyby posłużyć jeszcze jakiś czas w innym celu społecznym. Budynki skończyły marnie - zadecydowano o ich likwidacji. Budynek zasadniczy szkoły spełnił swoją rolę. Na przestrzeni 150-letniego istnienia służył za czasów carskich jako etapnyj dom na szlaku Sokółka - Grodno - Mińsk. W latach międzywojennych jako szpital, później przychodnia rejonowa, aby od roku 1974 do 2008 był oddanym na potrzeby szkoły (34 lata). Obiekty szkolne przetrwały do czasu powstania lepszych warunków lokalowych. Takie możliwości się pojawiły i zostały w pełni wykorzystane. Rada Powiatu zdecydowała po adaptacji budynku dawnej bursy - internatu przy ul. Polnej 1 przekazać Zespołowi Szkół Rolniczych w Sokółce. Zmodernizowany budynek z przyległym terenem Zarząd Powiatu przekazał szkole na stałe w dn. 1 września 2008 r. W adaptowanym budynku przy ul. Polnej 1 powstały nowe typy szkół: technikum ekonomiczne, technikum rolnicze dzienne, technikum hotelarskie, technikum żywienia i usług gastronomicznych. Zwiększył się zakres I miejsce odbywania praktyk, zarówno w kraju, jaki I za granicą. Szkoła dostosowuje się w kształceniu uczniów do środowiskowych potrzeb i uzyskuje pełną aprobatę. Od momentu powstania szkołę ukończyło: szkoły dzienne - 3217 absolwentów, szkoły wieczorowe i dla dorosłych - 1164. Ogółem szkolne progi opuściło 4381 absolwentów.
W latach 90. ubiegłego stulecia budżet szkoły i gospodarstwa pomocniczego z roku na rok był skromniejszy. Nie było możliwości finansowych zatrudnić kogoś na stałe na stanowisku kierownika gospodarstwa pomocniczego. Etat wicedyrektora był uzależniony od liczby oddziałów w szkole i był zawieszony. Z tego powodu przyjąłem na siebie obowiązki wicedyrektora i kierownika gospodarstwa pomocniczego szkoły. Czas wakacyjny prawie nie istniał z powodu występujących zawsze pilnych spraw administracyjnych i prac w gospodarstwie pomocniczym szkoły. Trwało to do czasu powrotu etatu wicedyrektora szkoły pani Anny Doroty Cilulko. Przed odejściem na emeryturę sekretarzem szkoły była pani Lucyna Januszkiewicz, a księgową w szkole i gospodarstwie pomocniczym - Barbara Bakun. Pomocą księgowej była Joanna Normantowicz, dzisiaj główna księgowa szkoły. Od 1 września 2000 r. rozpoczęła pracę jako nauczyciel j. polskiego pani Agnieszka Kuklik. Kierowcą autokaru był śp. Wiesław Barcewicz. Pan Tadeusz Otoka - magazynier, ogrodnik i fotograf - utrwala zdjęciami ważniejsze wydarzenia z życia szkoły. Pracownikami obsługi były panie: Irena Muszler, Anna Biergiel, Genowefa Kniga i Alicja Rakieć. Pracownicy obsługi w szkole i gospodarstwie pomocniczym: pan Jerzy Rakieć - traktorzysta, dozorca i palacz CO, Andrzej Rakieć - palacz i dozorca, Wojciech Dzienis - palacz, dozorca , konserwator.
Na uroczystości zakończenia roku szkolnego 2000/2001 zaproponowałem pani wicestaroście sokólskiej Cecyli Waszkiewicz skład dyrekcji szkoły w osobach: pani Anny Doroty Cilulko i pana Marka Andrzejewskiego. Propozycja została przyjęta bez zastrzeżeń. Udany duet trwa. I tak zakończył się 42-letni przebieg mojej pracy zawodowej w Powiecie Sokólskim. Spełnione zostało dążenie szkoły do pozyskania lepszych warunków lokalowych. Społeczność szkolna mogła godnie obchodzić Jubileusz 50-lecia.
Franciszek Czołpiński
24.10.2018 r.
opr. Ł. Mucuś
