Odwiedziliśmy Księdza Adriana Charytoniuka - Proboszcza Parafii Prawosławnej w Samogródzie i Wierzchlesiu, żeby dowiedzieć się, jak nasi prawosławni bracia obchodzą Świeto Zmartwychwstania Pańskiego.
Kiedy przypada Wielkanoc prawosławna i jak wylicza się jej termin w Kościele Prawosławnym?
Ksiądz Adrian Charytoniuk: Wielkanoc prawosławna przypada w tym roku 2 maja, a jej termin wylicza się na podstawie dawno przyjętych zasad. Wypada po przesileniu wiosennym, po pierwszej, wiosennej pełni księżyca, po Passze żydowskiej i zawsze w niedzielę. Dlatego przede wszystkim jej termin zależy od daty Paschy żydowskiej, Wielkanoc jest świętem ruchomym i w tym roku wypada dosyć późno.
W jaki sposób wierni przygotowują się do świąt w poprzedzających je tygodniach?
Ksiądz Adrian Charytoniuk: Przede wszystkim jest to Wielki Post trwający tak jak w kościele rzymsko-katolickim 40 dni. Jego finałem jest Święto Zmartwychwstania Pańskiego. Żeby obrazowo to przedstawić... w pierwszym tygodniu czytany jest Wielki Kanon Pokutny św. Andrzeja z Krety, który rozpoczyna się od słów: “Od czego zacząć mam opłakiwanie czynów nieszczęsnego życia mego? Jakiż początek skardze żałosnej teraz poczynię, Chryste?..” Okres Wielkiego Postu jest czasem przygotowania się samych wiernych poprzez sakrament spowiedzi, sakrament eucharystii, uczestnictwo w nabożeństwach. Natomiast Wielki Tydzień, to wspólne przeżywanie ważnych wydarzeń w tradycji chrześcijaństwa - aresztowanie, sąd i ukrzyżowanie Chrystusa. Każdy z kolejnych dni Wielkiego Tygodnia ma w prawosławiu swoje symboliczne znaczenie. Puentą, jasnością tego przygotowania jest radość paschalnej nocy czyli Zmartwychwstanie Chrystusa, otwarty grób i szczęście z niego płynące.
A jak przebiegają same święta Wielkanocne, jak długo trwają, i który dzień jest najważniejszy dla wyznawców Kościoła Prawosławnego?
Ksiądz Adrian Charytoniuk: Święta Wielkanocne rozpoczynają się od Jutrzni i Boskiej Liturgii w niedzielę i trwają przez tydzień. Przez tydzień jest w Kościele Prawosławnym tzw. Swietłaja Siedmica. Podczas tego tygodnia drzwi - Królewskie Wrota w cerkwi są otwarte. Symbolizują one otwarty Grób Pański czyli pokonanie śmierci. W tym okresie modlimy się zarówno za nas wszystkich żyjących jak też wspominamy naszych zmarłych, gdyż według tradycji prawosławnej, jeżeli ktoś odchodzi z tego świata w okresie Swietłej Siedmicy, idzie bezpośrednio do Raju ponieważ bramy Raju poprzez zmartwychwstanie Chrystusa zostały otwarte dla wszystkich.
Jakie tradycje towarzyszą Wielkanocy prawosławnej?
Ksiądz Adrian Charytoniuk: W Kościele Prawosławnym radośnie ogłaszane jest Zmartwychwstanie Pańskie poprzez dźwięki dzwonów. Już sama nocna procesja, a później ten czas po nabożeństwie, po wspólnym śniadaniu - każdy chętny, który chce, może wypróbować swoich sił na dzwonnicy. Jedynym przeciwwskazaniem jest lęk wysokości. Tradycją na tych terenach było jeszcze wołokanie, kiedy to młodzi ludzie, dzieci odwiedzali domy sąsiadów, znajomych i w sposób radosny obwieszczali Zmartwychwstanie Chrystusa.
A lany poniedziałek?
Ksiądz Adrian Charytoniuk: Śmigusa dyngusa nie ma w naszej tradycji, ale można stuknąć się jajkiem, najtwardsze jajko wygrywa.
Czy Wielkanocy prawosławnej towarzyszą jakieś charakterystyczne, szczególne potrawy, tak jak np. mazurek wielkanocny czy żurek w tradycji katolickiej?
Ksiądz Adrian Charytoniuk: Pascha (Przygotowywana z twarogu lub z mleka, śmietany, masła, zwykle z dodatkiem żółtek, cukru, wanilii i innych składników, również bakalii. Zwykle bardzo słodka, podawana zazwyczaj w postaci ściętej piramidki ozdobionej rodzynkami i skórką pomarańczową.) Jest też Artos - święty chleb symbolizujący Chrystusa, który poprzez swoją śmierć stał się dla nas prawdziwym „chlebem życia”. Poświęcony w noc paschalną, przez cały tydzień pozostaje w cerkwi, a następnie jest rozdzielany wśród wiernych.
Jak w tym roku wierni będą celebrować w Cerkwi Zmartwychwstanie w Pańskie w obliczu obecnych obostrzeń wynikających z pandemii?
Ksiądz Adrian Charytoniuk: Trzeba dostosować się do obostrzeń, które panują, ale jak wcześniej wspomniałem Święto zmartwychwstania Pańskiego tak szczególnie radośnie obchodzone jest przez pierwszy tydzień i każdy powinien znaleźć czas w ciągu tych dni żeby odwiedzić Cerkiew, podzielić się radością Zmartwychwstania również w swoich domach. Można znaleźć czas na odwiedzenie swoich bliskich nie tylko w ciągu tego tygodnia, ale cały czas, ponieważ Chrystos Woskresie (Chrystus Zmartwychwstał) takim pozdrowieniem dzielimy się przez 40 dni od Zmartwychwstania.
Czyli jest czas żeby rozsądnie rozłożyć spotkania z bliskimi...
Z Księdzem Adrianem Charytoniukiem rozmawiała Patrycja A. Zalewska
Zdjęcia Patrycja A. Zalewska i Piotr Białomyzy
Na koniec rozmowy, Ksiądz Adrian Charytoniuk Proboszcz Parafii Prawosławnej w Samogródzie i Wierzchlesiu przekazał życzenia wielkanocne:
W związku ze zbliżającymi się Świętami Wielkiej Nocy, chciałbym złożyć wszystkim serdeczne życzenia radości paschalnej. Żeby Pan Bóg Zmartwychwstały obdarował Was zdrowiem, spokojem, radością. Żebyśmy wszyscy wrócili do czasów, kiedy będziemy mogli się spotykać. Radosnych Świąt życzę zarówno tym, którzy będą je obchodzić teraz, jak również ich bliskim i znajomym, którzy będą z nimi razem radować się w kolejne dni tych Świąt.
